ایام روزه
دومین یکشنبهٔ ایام روزه
روایت امروز از ملاقات عیسی و نیقودیموس، متنی فشرده و پیچیده و سرشار از متناقضنمایی، کنایه و بازیهای کلامی است. هم این مورد و هم دیگر مواردی که در برخی از یکشنبههای آینده از انجیل یوحنا خواهیم خواند، غنایِ بالا دارند و بیش از آنچه در اینجا امکان دارد، به مطالعه و جستوجوی عمیقتر نیازمندند.
نیقودیموس از رهبران مذهبی یهود است که صادقانه احساس میکند آنچه عیسی دارد، بیش از آن است که همقطارانش اجازه دادهاند آشکار شود. او بهشدت میخواهد بیشتر دریابد، اما سنت و روشهای تفکر کلیشهای، دست و پایش را بسته است. دیدار شبانهٔ او نشانهٔ اندکی اضطراب در مورد واکنش احتمالی همقطارانش به کاوش او دربارهٔ عیساست. روش عیسی در پیش بردن او، یعنی بهکاربردن تصاویری آشنا بهروشی ناآشنا و اندکی تکاندهنده، و ترغیب نیقودیموس برای وسعت و عمق بخشیدن به درک اوست، تا حدی کیفیت بازیگوشانه دارد: «تو معلم اسرائیلی و این چیزها را درنمییابی؟» (آیهٔ ۱۰).
و به این ترتیب، ناگهان رشتهٔ مطلب را مییابیم، توضیح عیسی دربارهٔ طبیعت روحالقدس: «باد هر جا که بخواهد میوزد…». کلمهٔ یونانی «پْنهئوما» هم به معنی «باد» است و هم به معنی «روح» و ارتباط مشابهی بین این تصاویر در پیدایش ۱:۲ دیده میشود. به بیانی، همهٔ ما نیقودیموس هستیم که در دو جهت متضاد کشیده میشویم: در یک طرف، بهسوی امنیتِ فرضی چیزی که شناختهشده و آشناست و در طرف دیگر، بهسوی «مخاطرهٔ» روحافزا و حیاتبخشِ پیروی از خرامیدنِ غیرمنتظرهٔ «روح».
مطالعهٔ کتاب مقدس
یوحنا ۳:۱-۱۷
مردی بود از فَریسیان، نیقودیموس نام، از بزرگان یهود. او شبی نزد عیسی آمد و به وی گفت: «استاد، میدانیم تو معلّمی هستی که از سوی خدا آمده است، زیرا هیچکس نمیتواند آیاتی را که تو به انجام میرسانی، به عمل آورد، مگر آنکه خدا با او باشد.» عیسی در پاسخ گفت: «آمین، آمین، به تو میگویم، تا کسی از نو زاده نشود، نمیتواند پادشاهی خدا را ببیند.» نیقودیموس به او گفت: «کسی که سالخورده است، چگونه میتواند زاده شود؟ آیا میتواند دیگر بار به رَحِم مادرش بازگردد و به دنیا آید؟» عیسی جواب داد: «آمین، آمین، به تو میگویم تا کسی از آب و روح زاده نشود، نمیتواند به پادشاهی خدا راه یابد. آنچه از بشرِ خاکی زاده شود، بشری است؛ امّا آنچه از روح زاده شود، روحانی است. عجب مدار که گفتم باید از نو زاده شوید! باد هر کجا که بخواهد میوزد؛ صدای آن را میشنوی، امّا نمیدانی از کجا میآید و به کجا میرود. چنین است هر کس نیز که از روح زاده شود.» نیقودیموس از او پرسید: «چنین چیزی چگونه ممکن است؟» عیسی پاسخ داد: «تو معلّم اسرائیلی و این چیزها را درنمییابی؟ آمین، آمین، به تو میگویم که ما از آنچه میدانیم سخن میگوییم و بر آنچه دیدهایم شهادت میدهیم، امّا شما شهادتمان را نمیپذیرید. اگر هنگامی که دربارۀ امور زمینی با شما سخن گفتم باور نکردید، چگونه باور خواهید کرد اگر از امور آسمانی به شما بگویم؟ هیچکس به آسمان بالا نرفته است، مگر آن که از آسمان فرود آمد، یعنی پسر انسان [که در آسمان است]. همانگونه که موسی آن مار را در بیابان برافراشت، پسر انسان نیز باید برافراشته شود، تا هر که به او ایمان آوَرَد، حیات جاویدان داشته باشد. «زیرا خدا جهان را آنقدر محبت کرد که پسر یگانۀ خود را داد تا هر که به او ایمان آوَرَد هلاک نگردد، بلکه حیات جاویدان یابد. زیرا خدا پسر را به جهان نفرستاد تا جهانیان را محکوم کند، بلکه فرستاد تا به واسطۀ او نجات یابند.
مزامیر ۱۲۱
چشمان خود را به سوی کوهها برمیافرازم؛ یاریِ من از کجا میرسد؟ یاری من از سوی خداوند است که آسمان و زمین را آفرید. او نخواهد گذاشت پای تو بلغزد؛ او که حافظ توست، چشم بر هم نخواهد گذاشت! آری، او که حافظ اسرائیل است چشم بر هم نخواهد گذاشت و به خواب نخواهد رفت! خداوند حافظ توست! خداوند به دست راستت سایۀ توست! آفتاب در روز به تو آزار نخواهد رسانید؛ و نه ماهتاب در شب. خداوند تو را از هر بدی حفظ خواهد کرد؛ او حافظ جان تو خواهد بود! خداوند آمد و شد تو را پاس خواهد داشت، از اکنون و تا به ابد!
رومیان ۴:۱-۵، ۱۳-۱۷
پس دربارۀ آنچه ابراهیم یافت، چه میتوان گفت، او که به حسب جسم، جَد ما شمرده میشود؟ اگر ابراهیم بر پایۀ اعمالْ پارسا شمرده شده بود، میتوانست فخر کند؛ امّا در نظر خدا چنین نیست. زیرا کتاب چه میگوید؟ «ابراهیم به خدا ایمان آورد و این برای او پارسایی شمرده شد.» امّا کسی که کار میکند، مزدش حق او شمرده میشود، نه هدیه. امّا آن که کاری نمیکند، بلکه به خدایی توکل میدارد که بیدینان را پارسا میشمارد، ایمان او برایش پارسایی به شمار میآید. از راه شریعت نبود که به ابراهیم و نسل او وعده داده شد که وارث جهان خواهند شد، بلکه از راه آن پارسایی که بر پایۀ ایمان است. زیرا اگر آنان که به نظام شریعت تعلق دارند وارث باشند، ایمان بیارزش میشود و وعده باطل. زیرا شریعت به غضب میانجامد؛ امّا جایی که شریعت نیست، تجاوز از شریعت هم نیست. از همین رو، وعده بر ایمان مبتنی است تا بر پایۀ فیض باشد و تحقق آن برای تمامی نسل ابراهیم تضمین شود، یعنی نه تنها برای آنان که به نظام شریعت تعلق دارند، بلکه برای کسانی نیز که پیروِ ایمانِ ابراهیماند، که پدر همۀ ماست. چنانکه نوشته شده است: «تو را پدر قومهای بسیار گردانیدهام.» و در نظر خدا چنین نیز هست، خدایی که ابراهیم به او ایمان آورد، او که مردگان را زنده میکند و نیستیها را به هستی فرا میخواند.
پیدایش ۱۲:۱-۴آ
خداوند به اَبرام گفته بود: «از سرزمین خویش و از نزد خویشان خود و از خانۀ پدرت بیرون بیا و به سرزمینی که به تو نشان خواهم داد، برو. از تو قومی بزرگ پدید خواهم آورد و تو را برکت خواهم داد؛ نام تو را بزرگ خواهم ساخت و تو برکت خواهی بود. برکت خواهم داد به کسانی که تو را برکت دهند، و لعنت خواهم کرد کسی را که تو را لعنت کند؛ و همۀ طوایف زمین به واسطۀ تو برکت خواهند یافت.» پس اَبرام، چنانکه خداوند بدو فرموده بود، روانه شد؛ و لوط نیز همراه او رفت. اَبرام هفتاد و پنج ساله بود که از حَران بیرون آمد.