در ۲۴ مارس ۲۰۱۱، شورای حقوق بشر سازمان ملل قطعنامه‌ای تصویب کرد که در آن مأموریت گزارشگر ویژه در مورد وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران مجدداً تأیید گردید. مأموریت قبلی توسط کمیسیون حقوق بشر در سال ۲۰۰۲ لغو شده بود.
در ۶ ژوئیه ۲۰۱۸، پروفسور جاوید رحمان به‌عنوان سومین گزارشگر ویژه در مورد وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران از زمان تصویب مجدد این مأموریت منصوب شد. او وظیفه خود را در تاریخ ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۸ به‌طور رسمی آغاز کرد. گزارشگر سابق، خانم عاصمه جهانگیر، از نوامبر ۲۰۱۶ تا وقوع ناگهانی صعودش در فوریه ۲۰۱۸ این مأموریت را به عهده داشت. قبل از خانم جهانگیر، دکتر احمد شهید از ژوئن سال ۲۰۱۱ تا سپتامبر سال ۲۰۱۶ گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران بود. در مقاله قبلی نگاهی به مأموریت فعلی دکتر شهید انداختیم. زیرا او پس از اینکه مأموریت خود را به‌عنوان گزارشگر ویژه در مورد وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران به انتها رساند، از سوی شورای حقوق بشر سازمان ملل به‌عنوان گزارشگر ویژه سازمان ملل در زمینه آزادی دین یا عقیده منصوب شد.
آقای رحمان که پاکستانی ـ بریتانیایی است، رئیس دانشکده حقوق دانشگاه برونل لندن است و در این دانشگاه به تدریس حقوق بشر بین‌الملل، حقوق اسلامی و شریعت اسلامی نیز مشغول است. او همچنین فعال حقوق بشر است و در زمینه حقوق بشر بین‌الملل، حقوق اسلامی و قانون اساسی در کشورهای اکثریت مسلمان آثار زیادی به چاپ رسانده است که بسیاری از آنها به زبان‌های مختلف ترجمه شده‌اند. به‌عنوان وکیل حقوق بشر، آقای رحمان در بسیاری از پرونده‌های مختلف و مهم در حوزه قضایی نظرات قانونی خود را ارائه کرده است.
بررسی مأموریت گزارشگر ویژه فعلی
در قطعنامه ۳۷/۳۰ شورای حقوق بشر، از گزارشگر ویژه در مورد وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران درخواست شده است تا گزارشی در خصوص اجرای وظایف و مأموریت خود در چهلمین جلسه شورای حقوق بشر و هفتاد و سومین جلسه مجمع عمومی سازمان ملل ارائه کند. در این قطعنامه همچنین از دولت جمهوری اسلامی ایران خواسته شده تا با گزارشگر ویژه همکاری کامل را بکند و به او اجازه دسترسی به کشور را بدهد. به‌علاوه از دولت جمهوری اسلامی ایران خواسته شده تا تمام اطلاعات لازم را فراهم سازد تا گزارشگر ویژه بتواند وظایف خود را با سهولت و به خوبی انجام دهد.
انجام وظایف خود گزارشگر ویژه:
- نقض حقوق بشر را بررسی و نظارت میکند، نامه‌ها و تجدیدنظرهای فوری مربوط به نقض حقوق بشر در ایران را منتقل میکند.
- سعی و تلاش میکند تا به ایران و منطقه سفر کند و ذینفعان را وارد مذاکره و گفتگو کند.
- گزارش‌های خود در مورد وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران را به مجمع عمومی و شورای حقوق بشر ارائه میکند.
- به‌صورت عمومی در مورد مسائل مربوطه اظهار نظر میکند از جمله از طریق انتشار اطلاعیه‌های رسمی.
همان‌طور که در مقاله قبلی ذکر شد و همان‌طور که از وظایف گزارشگران ویژه پیداست، آنها برای تهیه گزارش‌های خود به دریافت اطلاعات صحیح از منابع مختلف از جمله از سوی قربانیان حقوق بشر نیاز دارند. در مقاله آخر از این سری مقالات به شکایات فردی و طرز تماس با گزارشگرهای ویژه خواهیم پرداخت. در حال حاضر افراد می‌توانند در خصوص نقض حقوق بشر در ایران، در هر زمینه‌ای که باشد، با آقای رحمان تماس حاصل کنند.
