حقوق بشر، اصول اخلاقی یا هنجارهایی است که برخی استانداردهای رفتاری انسان را توصیف می‌کند و به عنوان حقوق طبیعی و قانونی در قوانین بین‌الملل در نظر گرفته شده است. حقوق بشر همچنین شامل حقوق و آزادی‌هایی می‌شود که به هر شخص در هر کجای دنیا که باشد تعلق می‌گیرد. حقوق بشر بر اساس یک سری اصول مهم نظیر عزت، عدالت، احترام و برابری بنا شده است. چنین اصولی برای محافظت افراد در زندگی روزمره؛ بدون در نظر گرفته شدن پیشینه، نوع زندگی و محل اقامت‌شان وضع شده‌اند. حقوق بشر، نقض آن و برخی اصول آن بحث‌هایی هستند که در یک سری مقالات کوتاه سعی داریم آنها را بررسی کنیم. در این قسمت، به معنای کلی حقوق بشر و تاریخچهٔ کلی آن می‌پردازیم و در قسمت‌های بعد به جزئیات آن خواهیم پرداخت.
حقوق بشر معمولاً حقوقی غیر قابل انتقال، ابتدایی و اساسی هستند که اشخاص به طور ذاتی و تنها به صرف اینکه انسان هستند، از آن برخوردارند. این حقوق بدون در نظر گرفته شدن ملیت، محل سکونت، زبان مادری، مذهب، قومیت و مقام و منصب به تمامی اشخاص تعلق می‌گیرند. این حقوق جهان شمول هستند، یعنی در همه جا و در هر زمان برای همه یکسان هستند. حقوق افراد نه تنها از سوی دولت بلکه از سوی خود افراد نسبت به یکدیگر نیز باید رعایت شود. بر طبق مادهٔ یک اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر، «تمام افراد بشر آزاد زاده می‌شوند و از لحاظ حیثیت، کرامت و حقوق با هم برابرند. همگی دارای عقل و وجدان هستند و باید با یکدیگر با روحیه‌ای برادرانه رفتار کنند».
تاریخچهٔ حقوق بشر بسیار طولانی است، اما تنها پس از جنگ جهانی دوم و وقایع هولناک هولوکاست بود که تحرکی در جهانی کردن حقوق بشر و به رسمیت شناختن آن ایجاد شد. در نتیجهٔ این تحرک، سازمان ملل متحد در سال ۱۹۴۵ به وجود آمد، و اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۴۸ تصویب گردید. تقریباً تمام کشورها اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر را پذیرفته‌اند. این اعلامیه یک مجموعهٔ جهانی از حداقل استانداردهای چگونگی برخورد با افراد را فراهم کرده است. اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر شامل ۳۰ ماده است که در آن حقوق افراد «تأیید» و «تأکید» شده است. اگرچه امضا کنندگان، از لحاظ قانونی، ملزم به اجرای تمامی مفاد این اعلامیه نیستند، اما حقوق مندرجه در آن؛ در مراحل بعدی یعنی در معاهدات، ابزارها و قوانین بین‌المللی که متعاقباً به تصویب و امضاء رسیده‌اند لازم‌الاجرا هستند.
در این سری مقالات کوتاه که به موضوع حقوق بشر می‌پردازد، دو مادهٔ اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر به اخص مورد بررسی قرار خواهند گرفت. یکی مادهٔ ۱۸، و دیگری مادهٔ ۱۹ است. مادهٔ ۱۸ اعلامیهٔ حقوق بشر می‌گوید: «هر کس حق دارد که از آزادی فکر، وجدان و مذهب بهره‌مند شود. این حق، متضمن آزادی تغییر مذهب یا عقیده، و نیز متضمن اظهار عقیده و ایمان می‌باشد. همچنین شامل تعلیمات و اجرای مراسم دینی است. هر کس می‌تواند از این حقوق منفرداً یا اجتماعاً و به‌طور کلی، خصوصی و یا عمومی برخوردار شود».
مادهٔ ۱۹ اعلامیهٔ حقوق بشر نیز می‌گوید: «هر فردی حق آزادی عقیده و بیان دارد و این حق، مستلزم آن است که کسی از داشتن عقاید خود بیم و نگرانی نداشته، و در دریافت و انتشار اطلاعات و افکار، به تمام وسایل ممکن، و بدون ملاحظات مرزی آزاد باشد».
در مقالهٔ بعد نگاه نزدیک‌تری به مادهٔ ۱۸ و جزئیات آن خواهیم داشت.
اگر علاقه‌مندید تا دانش خود را نسبت به این مبحث محک بزنید می‌توانید به آزمون زیر مراجعه فرمایید:
