چهارشنبهٔ خاکستر (Ash Wednesday) مراسمی است در تقویم کلیساهای انگلیکن و کاتولیک که ایمانداران را برای ایام روزه، مرگ و قیام عیسی مسیح آماده می‌کند. چهارشنبهٔ خاکستر ۴۶ روز قبل از یکشنبهٔ قیام برگزار می‌شود و آغاز لِنت (Lent) یا ایام روزه می‌باشد.
در ابتدا، انجام این مراسم ریشهٔ مذهبی نداشت، اما در سال ۳۲۵ توسط شورای نیقیه و از طرف کلیسای کاتولیک، به‌عنوان مراسم کلیسایی پذیرفته شد. همچنین، شورای کلیسا ۴۰ روز روزه را به‌یاد «۴۰ روز در‌صحرا‌بودنِ عیسی» به آن اضافه کرد. این مراسم، ۴۰ روز قبل از عید قیام برگزار می‌شد تا اینکه در سال ۶۰۱، پاپ گریگور، آغاز لِنت یا ایام روزه را از ۴۰ روز قبل از قیام مسیح به ۴۶ روز تغییر داد؛ زیرا ۶ یکشنبهٔ آن شامل این ۴۰ روز روزه نمی‌باشد. همچنین، پاپ گریگور مراسم کشیدن صلیب بر پیشانی شرکت‌کننده‌گان را به‌عنوان نشانی عملی از توبه و فناپذیری، مرسوم کرد.
در این مراسم، از از شرکت‌کنندگان دعوت می‌شود تا خود را تفتیش کرده، گناهانشان را به‌یاد آورده و توبه کنند و بدانند که بخشش ما از گناهان فقط در حضور خدا و به‌وسیلهٔ او اتفاق می‌افتد. (دوم تواریخ۹:۳۰). همچنین، شبان یا کشیش کلیسا، خاکستر (خاکسترِ برگ نخل، از سوزاندن صلیب‌هایی که از مراسم یکشنبهٔ نخل سال قبل است تهیه شده و با روغن زیتون ترکیب می‌شود) را به نشانهٔ فانی‌بودن این زندگی، به‌صورت علامت صلیب بر پیشانی شرکت‌کنندگان می‌کشد و می‌گوید: «تو از خاک هستی و دوباره خاک خواهی شد.» (پیدایش ۱۹:۳)
خاکستر نشان عزاداری نیز می‌باشد. نشان ماتمی که از انجام گناه در ما ایجاد شده و اندوهی که باعثِ دوری ما از خدا و نقشهٔ او برای ما شده است. این روز فرصت خوبی است که غم و اندوهِ گناه خود را به حضور خدا آورده و در مورد آن تفکر و تعمق کنیم. همین‌طور، از خدا بخواهیم بارِ غم و اندوه را از شانه‌های ما برداشته و به‌جای آن، شادی نجات در عیسی مسیح را در دل‌هایمان شعله‌ور سازد.
علاوه بر نشان‌دادن ندامت، کسانی که در این مراسم شرکت می‌کنند، خود را برای دورهٔ ایام روزه نیز آماده می‌کنند تا به استقبال مرگ و رستاخیز عیسی مسیح که یکی از مهم‌ترین بنیان‌های مسیحیت است، بروند. در مقالهٔ بعدی در مورد ایام روزه بیشتر صحبت خواهیم کرد.
آیا چهارشنبهٔ خاکستر در کتاب‌مقدس ذکر شده است؟
چهارشنبهٔ خاکستر به‌عنوان یک مراسم در کتاب‌مقدس ذکر نشده است، ولی همیشه پاشیدن خاکستر بر خود نشانهٔ پشیمانی و توبه بوده است. در کتاب‌مقدس، به‌خصوص عهد قدیم، بارها این مورد ذکر شده است. ایوب چنین دعا می‌کند: «من می‌دانم که تو قادر به هر کاری هستی و هیچ‌کسی نمی‌تواند تو را از اراده‌ات باز دارد. تو پرسیدی: چرا با سخنان بی‌معنی خود، حکمت مرا انکار می‌‌کنی؟ من به‌راستی از روی نادانی حرف زدم و نمی‌دانستم چه می‌گویم. دربارهٔ چیزهایی سخن گفتم که بالاتر از فهم من بودند. به من گفتی که سخنانت را گوش کنم و به سؤال‌هایی که از من می‌‌کنی جواب بدهم. قبل از این گوش من دربارهٔ تو چیزهایی شنیده بود، اما اکنون چشم من تو را می‌بیند، بنابراین از خودم بدم می‌آید و در خاک و خاکستر می‌نشینم و توبه می‌کنم.» (ایوب۲:۴۶-۶) همچنین، در داستان مردخای (استر۱:۴)، مردمان شهر نینوا (یونس۵:۳-۶) و دانیال (دانیال۳:۹-۴) توبه همیشه در خاکستر و همراه با روزه اتفاق افتاده است.
دعوت به توبه، چه در عهد قدیم و چه در عهد جدید دیده می‌شود: «پس توبه کنید و به‌سوی خدا بازگشت نمایید تا گناهان شما آمرزیده شود.» (اعمال رسولان ۱۹:۳) «امّا اگر ما به گناهان خود اعتراف نماییم، می‌توانیم به او اعتماد کنیم؛ زیرا او به حق عمل می‌کند. او گناهان ما را می‌آمرزد و ما را از همهٔ خطاهایمان پاک می‌سازد.» (اول یوحنا ۹:۱)
این دعوت فقط برای توبه نیست، بلکه وعدهٔ خدا برای ما انسان‌ها نیز می‌باشد. وعدهٔ بخشش از گناهان، رستاخیز و زندگی جاودان. نیز دعوتی برای مشارکت دائم با خدا. در این ایام که قبل از مصلوب‌شدن عیسی مسیح است، می‌توانیم به معنی و مفهوم بر‌صلیب‌شدن عیسی برای گناهانمان فکر کرده و این مفهوم را در قلب خود جستجو کنیم.
آیا رحمت و فیض خدا را در زندگی خود می‌طلبیم؟ آیا حاضریم زمان بیشتری را در حضور خدا سپری کنیم؟
