شاید تابهحال در کلیسایی دیده باشید که کشیش از داخل ظرفی شبیه گلابپاش، قطرات آبی را به افراد میپاشد، آبی که به آب مقدس شهرت یافته است. این چیست؟ و چه معنایی می دهد؟
در کلیساهای سنتی، مانند کلیسای کاتولیک مفهومی داریم به نام آیینها، که تا هفت آیین شمرده شدهاند. در خصوص این آیینها بعدا شرح داده خواهد شد، اما حالا بهطور خلاصه بدانیم که این هفت آیین عبارتند از:
- تعمید
- تثبیت، یا تأیید، یا استواری
- سپاسگزاری، یا قربانی مقدس، یا عشاء
- توبه، یا اعتراف
- دستگذاری
- تدهین
- ازدواج
در کنار این آیینهای مقدس یا فیضبخش، مفهومی نیز هست به نام شبه آیین.
شبه آیین چیست؟ شبه آیین که «آب مقدس» نیز جزو آن است، یک نشانهٔ مقدس است، مقدسبودن آن به این خاطر است که شبه آیین، دارای شباهتی به آیین مقدس میباشد.
شبه آیین را کلیسا وضع کرده است، اما نه توسط یک کلیسای محلی و ساختمانی، بلکه توسط کلیسایی ریشهدار. یعنی کلیسایی که در شکل سنتی آن، ریشه در صدها سال دارد. کلیساهای سنتی معتقدند که این شبه آیینها –مثل آب مقدس–دارای اثر معنوی خاصی هستند که بهواسطهٔ کلیسا به آنها داده میشود.
در واقع، شبه آیین باعث میشود که شخص به واسطهٔ آن این آمادگی را بیابد تا آثار مهم آیینهای مقدس و فیضبخش را دریافت کند.
چنانکه گفتیم، آب مقدس یکی از این شبه آیینهاست؛ آب یکی از نشانههای روحالقدس است، آبی که توسط کشیش تقدیس شده و در نام عیسی و با ترسیم صلیب بر کسی پاشیده شود، او را از دیدگاه کلیساهای سنتی، برکت میبخشد.
یکی از مواردی که آب مقدس بر اشخاص پاشیده میشود، هنگام تعمید است. پس از انجام مراسم تعمید، کشیش مقداری از آب تعمید را روی اشخاصی که دُورتادُور حوض تعمید جمع شدهاند، میپاشد و بدینوسیله آنها را برکت میدهد. از این طریق اشخاصی هم که قبلاً تعمید گرفتهاند، بهیاد تعمید خویش میافتند، چنانکه کسانی که هنوز تعمید نگرفتهاند نیز از این برکت بینصیب نمیمانند. در کلیساهای سنتی، معمولاً ظرفی در کنار حوض تعمید در ابتدای کلیسا گذاشته شده است. این ظرف حاوی آب مقدس است، مؤمنین هنگام ورود به کلیسا، میتوانند انگشتان خود را با این آب تَر نموده و بر خویش نقش صلیب را رسم کنند، بدینوسیله ایشان در ابتدای ورود به کلیسا، مهیای قرارگرفتن در این فضای معنوی برای بهرهمندی از آیین مقدس عشاء میشوند.
برکات در کلیسا به اشکال مختلف در اختیار مؤمنین قرار داده میشوند. در کلیساهای ستنی، تأکید در این خصوص بیشتر بر اعمال و رفتارهایی است که از طریق آنها این برکات عطا میشوند، آنها به فرد ایماندار کمک میکنند تا از این طریق، فیض را دریافت کنند.