انجیل یوحنا

انجیل یوحنا، متفاوت از سه انجیل متی، مرقس و لوقا ( انجیل‌های هم‌دید)، در حال‌و‌هوایی دیگر نگاشته شده است. حال‌و‌هوایی که این انجیل به لحاظ الهیاتی عمیق در خصوص انسان‌شدن خدا ارائه می‌دهد، حاوی محکم‌ترین و صریح‌ترین آیات است که همواره مورد توجه دانشمندان کتاب مقدس قرار گرفته است، و البته این بدان معنا نیست که سایر اناجیل الهیاتی نیستند. 

آیات اولیهٔ این انجیل که می‌گوید: «در ابتدا کلمه بود و کلمه نزد خدا بود و کلمه خدا بود»، در ارتباط با آیهٔ ۱۴ از فصل اول که صراحتاً به ما می‌گوید: «و کلمه جسم شد و میان ما ساکن شد»، به شکلی استوار، هم بر خدا بودن «کلمه» تصریح دارد، و هم به انسان‌شدن آن. این مفهومی است که در الهیات مسیحی از آن به «جسم‌شدن خدا» یاد می‌شود. 

هویت نگارنده

در این انجیل اگر چه نامی از نویسنده برده نشده است، اما یوحنای رسول در کلیسای اولیه از شهرت بسزایی برخوردار بوده است. مطابق اعتقاد پدران کلیسا، نویسندهٔ این انجیل کسی نیست جز یوحنا یا شاگردی که مشهور بوده است به اینکه عیسی او را محبت می‌کرده (یوحنا ۱۳: ۲۳).

مکان نگارش

دربارهٔ مکان، نگارش این انجیل، معمولاً از شهر افسس نام برده شده است، اما در برخی منابع از اورشلیم به‌عنوان مکانی که متن اولیهٔ انجیل در آن نگاشته شده یاد می‌شود.

تاریخ نگارش

تاریخ نگارش این انجیل را حدود دهه‌های ۷۰ تا ۹۰ میلادی می‌دانند.

هدف نگارش

این انجیل به‌گونه‌ای است که تصویری عمیق‌تر در خصوص عیسی را در معرض دید ما قرار می‌دهد. یوحنا هدف خود را از نگارش این انجیل چنین بیان کرده است: «اما اینها نوشته شد تا ایمان آورید که عیسی همان مسیح، پسر خداست، و تا با ایمان، در نام او حیات داشته باشید.» (۲۰: ۳۱)

یکی از خصوصیات این انجیل این است که به خدمات عیسی، قبل از گرفتارشدن یوحنای تعمید دهنده یا همان یحیی می‌پردازد.

در این انجیل از معجزات عیسی با عنوان «نشانه یا آیت» یاد می‌شود. از این دریچه، معجزات عیسی نشانه‌هایی هستند که ما را در نهایت بدین دلالت می‌کنند که او پسر خدا و مسیح موعود است.

در یک دسته‌بندی، نشانه‌های آمده در این انجیل را می‌توان بر اساس ۷ مورد زیر دنبال کرد:

1. عروسی در قانای جلیل (فصل ۲)؛
2. شفای پسر یک افسر (فصل ۴)؛
3. شفای مردی در کنار حوض (فصل ۵)؛
4. دادن خوراک به ۵۰۰۰ نفر (فصل ۶)؛
5. شفای کور مادر زاد (فصل ۹)؛
6. مرگ و قیام ایلعازر (فصل ۱۱)؛
7. ظهور عیسی بر شاگردان (فصل ۲۰).

یکی از ویژگی‌های این انجیل، اشاره به حکایاتی است که در سه انجیل دیگر از آنها گفته نشده است. از این موارد می‌توان چند نمونهٔ زیر را ذکر کرد: 

حضور عیسی در یک عروسی (فصل ۲). وی در آنجا او اولین معجزهٔ خود را انجام داد، یعنی تبدیل آب به شراب. مورد دیگر، ملاقات با نیقودیموس، عالم یهودی بود (فصل۳). این ملاقات حاوی گفتگویی عمیق است. همچنین ملاقات عیسی با زن سامری از حکایات جذاب این انجیل است (فصل ۴) و حاوی گفتگوی عیسی با آن زن بر سر چاه آب است. ممانعت از سنگسار‌کردن یک زن گناهکار (فصل ۸)، یکی دیگر از حکایات عمیق آمده در این انجیل است. همین‌طور زنده‌کردن ایلعازر (فصل ۱۱)، که نمادی از مرگ و رستاخیز خود وی می‌تواند باشد. همهٔ این موارد، حاوی نکات جالب و تأمل برانگیزی هستند که در تفاسیر به آنها پرداخته شده است. 

یکی از خصوصیات دیگر این انجیل، استفاده از سمبل‌هاست. به این شکل که یوحنا با استفاده از مسائل طبیعی مثل گوسفند و آغل، آب، شراب، نان، نور، شبان، انگور، تاک و امثال اینها، حقایق روحانی را به‌طور عمیق اما دلنشینی برای ما بازگو می‌کند.

در یک تقسیم بندی، اصول کلی این انجیل عباتند از:

1. مقدمه (فصل اول)؛
2. مأموریت عمومی عیسی (فصل ۲ تا ۱۱)؛
3. هفتهٔ رنج‌های عیسی (فصل ۱۲ تا ۱۹)؛
4. قیام عیسی از مردگان (فصل ۲۰)؛
5. ظهور آخر عیسای قیام کرده بر شاگردان (فصل ۲۱).