بر اساس تجارب جوامع اقلیتى در سراسر جهان و بر اساس محتواى اعلامیهٔ اقلیت‌هاى ملل متحد که در مقالهٔ گذشته ذکر شد و سایر معیارهاى بین المللى مربوط به حقوق اقلیت‌ها، موارد زیر به‌عنوان نگرانى‌هاى اصلى در این زمینه شناخته شده‌اند:
- بقا و وجود اقلیت‌ها؛
- ارتقا و حمایت از هویت اقلیت‌ها؛
- برابرى و عدم تبعیض؛
- مشارکت مؤثر و با مفهموم.
در این مقاله در رابطه با دو مورد اول، یعنى بقا و وجود اقلیت‌ها و ارتقا و حمایت از هویت اقلیت‌ها توضیحاتى خواهیم داد. در مقالات بعدى به دو مورد آخر، یعنی برابرى و عدم تبعیض و مشارکت مؤثر و با مفهموم خواهیم پرداخت.
۱- بقا و وجود اقلیت‌ها
با توجه به اظهارات گروه کاری سابق مسائل اقلیت‌ها (مجمع مسائل اقلیت‌های فعلی)، هر اقدامی برای حمایت از اقلیت‌ها، در وحلهٔ اول باید متمرکز بر حمایت فیزیکی اعضای متعلق به اقلیت‌ها باشد از جمله: محافظت در برابر نسل‌کشی و جنایات علیه بشریت. در اعلامیه و برنامهٔ کاری دوربان که در سال ۲۰۰۱ تصویب شد آمده است: « از هویت قومی، فرهنگی، زبانی و مذهبی اقلیت‌ها در جایی که زندگی می‌کنند باید محافظت شده و با اعضای آنها به‌طور برابر باید رفتار شود. همچنین آنها باید از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی خود، بدون تبعیض از هرگونه حقوق برخوردار شوند.»
در جریان ناآرامی‌ها و درگیری‌ها، افرادی که متعلق به گروه‌های اقلیت هستند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند. باید اطمینان حاصل شود که اقلیت‌ها، از جمله آوارگان داخلی یا آنهایی که به کشورهای خارجی پناهنده شده‌اند، به کمک‌های بشردوستانه و امدادرسانی مانند غذا، پناهگاه و مراقبت‌های بهداشتی دسترسی داشته باشند. به قول «کوفی عنان»، دبیرکل سابق سازمان ملل متحد: «ما باید به‌خصوص از حقوق اقلیت‌ها حمایت کنیم؛ زیرا آنها هدف معمول نسل‌کشی هستند.»
عدم احترام، حمایت و تحقق حقوق اقلیت‌ها، ممکن است یکی از عوامل دخیل در آوارگی گروه‌های اقلیتی باشد. در بدترین حالت، این عوامل ممکن است حتی منجر به انقراض آنها شود. از‌این‌رو، آوارگی اقلیت‌ها می‌تواند نشانگر میزان احترام، حمایت و تحقق حقوق اقلیت‌ها در کشورهایی که از آن آواره شده‌اند باشد. همچنین، حائز اهمیت است که حمایت از وجود اقلیت‌ها بستگی به احترام و حمایت از میراث دینی و فرهنگی آنان دارد؛ زیرا این میراث برای هویت گروه ضروری است.
۲- ترویج و محافظت از هویت اقلیت‌ها
محوریت حقوق اقلیت‌ها، ترویج و حمایت از هویت آنهاست. این کار مانع همگون‌سازی اجباری و از‌بین‌رفتن فرهنگ‌ها، مذاهب و زبان‌ها که اساس غنای جهان و بخشی از میراث آن است می‌شود. عدم همگون‌سازی مستلزم رواداری در قبال تنوع و کثرت هویت‌هاست که نه تنها باید تحمل شوند، بلکه باید محافظت شده، مورد احترام قرار گیرند. حقوق اقلیت‌ها احترام به هویت‌های متمایز را تضمین می‌کند. این حقوق درعینِ‌حال، متضمن آن است که رفتار تبعیض‌آمیز نسبت به گروه‌ها یا افراد متعلق به اقلیت‌ها موجب پنهان‌کاری در مورد اعمال و سیاست‌های تبعیض‌آمیز نشود. بنابراین، برای رعایت تنوع فرهنگی، مذهبی و زبانی و برای اذعان به اینکه اقلیت‌ها به سبب ایجاد این تنوع جامعه را غنی‌تر می‌سازند، اقدامات مثبت لازم است.
