در مقالهٔ گذشته به نکات مهمی در خصوص محدودیت نسبت به جدی‌ترین جرایم پرداختیم. این محدودیت‌ها مربوط به کشورهایی است که هنوز از حکم اعدام به‌عنوان مجازات استفاده می‌کنند. در این مقاله به نکتهٔ سوم مادهٔ ۶ کنوانسیون بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی می‌پردازیم. این نکته همچون دو نکتهٔ اول این ماده کمی مبهم است. سعی ما در این مقاله این است که این ابهامات را بر اساس قوانین بین‌الملل رفع نماییم و بدانیم که آیا دولت ایران حقوق بین‌الملل را در خصوص استفاده از حکم اعدام نقض می‌کند یا نه.
نکتهٔ سوم مادهٔ ۶ کنوانسیون بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی از این قرار است:
«در مواقعی که سلب حیات؛ تشکیل دهندهٔ جرم کشتار دسته‌جمعی باشد، چنین معهود است که هیچ یک از مقررات این ماده دولت‌های طرف این میثاق را به هیچ عنوان مجاز نمی‌دارد که از الزاماتی که موجب مقررات کنوانسیون جلوگیری و مجازات جرم کشتار دسته‌جمعی (ژنوسید) تقبل شده انحراف ورزند.»
این نظریه که مجازات اعدام متشکل از شکنجه یا رفتارهای بی‌رحمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز است کم‌کم در حال تغییر به یک طرز فکر جهانی است. این موارد نقض حقوق بشر ممکن است در دورهٔ پس از محکومیت و قبل از اعدام یا در نحوهٔ اجرای حکم اعدام و یا در خود از‌دست‌رفتن یک زندگی رخ دهد.
روش‌های مختلف اعدام در قانون بین‌الملل غیر‌قابل قبول شناخته شده‌اند. به‌عنوان مثال، کمیتهٔ حقوق بشر، استفاده از اتاق گاز را رفتاری ظالمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز تلقی کرده است. کمیتهٔ حقوق بشر همچنین «اعدام‌های عمومی» را ناسازگار با کرامت انسانی محسوب کرده است.
استفاده از مجازات سنگسار هم به شدت مورد انتقاد قرار می‌گیرد، به خصوص اینکه اندازهٔ سنگ‌ها به منظور طولانی‌شدن رنج و مرگ فرد محکوم محدود است. استفاده از صندلی الکتریکی و تزریق داروی کشنده نیز به‌خاطر ایجاد درد بیش از حد نگران کننده هستند و پیوسته مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند.
خطوط بین رفتارهای بی‌رحمانه، غیرانسانی، تحقیرآمیز و شکنجه به آن صورت که باید و شاید متمایز و مشخص نیستند. تعدادی از مفسران استدلال کرده‌اند که اعدام شبیه به شکنجه است؛ زیرا تأثیر شدید روانی و فیزیکی بر روی فردی دارد که در عین حال تحت کنترل دولت است. مادهٔ ۱ کنوانسیون ملل متحد علیه شکنجه و دیگر رفتارها یا مجازات‌های ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیر‌کننده که ایران هنوز به آن ملحق نشده، شکنجه را چنین تعریف کرده است:
«ایراد عمدی که بر اثر آن درد یا رنج شدید جسمی یا روحی علیه فردی به منظور مجازات او به‌عنوان عملی که انجام داده است.» اما این تعریف شامل «درد» یا «رنجی» که از مجازات‌های قانونی ناشی می‌شود و یا جزء لاینفک و یا لازمهٔ آنهاست، نمی‌شود.
مقایسهٔ شکنجه یا مجازات اعدام، منطق قوانین بین‌الملل را زیر سؤال می‌برد؛ زیرا تهدید یک زندانی به مرگ ممکن است غیرقانونی باشد، اما اعدام و محکومیت یک زندانی ممکن است قانونی باشد. طبق قوانین بین‌المللی فعلی، پیشرفت در راستای به‌حساب‌آوردن حکم اعدام به‌عنوان شکنجه هنوز کند است. احتمال دارد که در آینده‌ای نزدیک، بسیاری از روش‌های اجرای مجازات اعدام به‌عنوان نقض حمایت در برابر رفتارهای ظالمانه، غیرانسانی و یا تحقیرآمیز به‌شمار آید و در نهایت، مجازات اعدام به‌عنوان نقض حق زندگی محسوب شود.
