مسیحیان از تمام فرقه‌ها و فرهنگ‌ها، جشن‌ها و اعیاد به‌خصوصی را در تقویم‌های خود تعیین کرده و گرامی می‌دارند. برخی از این اعیاد، مثل کریسمس یا عید قیام، جشن‌های مهمی هستند و مربوط به مهم‌ترین وقایع زندگی مسیح می‌باشند. دیگر عیدها، می‌توانند مختص یک فرقه، فرهنگ یا کلیسایی خاص باشند. در این سری مقالات، در تلاش خواهیم بود تا برخی از مشهورترین اعیاد (نه مهم‌ترین عیدها از نظر الهیاتی!) و ویژگی‌های آنها را بدون هرگونه جانب‌داری، بررسی کنیم.
«اپیفانی» کلمه‌ای است یونانی که در عهدجدید به‌معنای تجلی یا ظهور خدا به‌کار رفته است. در ۲تیموتائوس ۱:۱۰ از این کلمه برای اشاره به تولد مسیح استفاده شده است. البته در بخش‌های دیگر عهدجدید برای اشاره به ظهور مسیح بعد از قیامش و همین‌طور، در مورد ظهور ثانوی او استفاده شده است. سنت جشن‌گرفتن تولد و تعمید عیسی در یک روز، حداقل از قرن سوم میلادی در کلیسای اولیه وجود داشته است، زیرا بر اساس تفسیر آن زمان از لوقا ۳:۲۳، عیسی در زمان تعمید خود، دقیقاً ۳۰ سال سن داشت. برخی فرقه‌ها مانند کلیسای رسولی ارامنه بر اساس همین سنت باستانی، هنوز هم تولد و تعمید عیسی را در یک روز جشن می‌گیرند. در نتیجه، در تقویم آنها، کریسمس و جشن تجلی در یک روز ثبت شده‌اند.
به مرور زمان و با مرسوم‌شدن جشن کریسمس در تاریخ ۲۵ دسامبر، جشن تجلی در کلیسای یونانی‌زبان شرق تبدیل به جشنی جداگانه شد که تعمید عیسی را گرامی می‌داشت. این جشن در کلیسای لاتین‌زبان در غرب ملاقات مجوسیان را گرامی می‌داشت. این تمایز، تا به امروز هم باقی مانده است: کلیسای غرب اساساً تمایل دارد سالگرد ملاقات مجوسیان (حکیمان پارسی) با عیسی را به‌عنوان تجلی او بر غیریهودیان جشن بگیرد، در حالی که کلیسای شرق اساساً تمایل دارد تجلی عیسی را به‌عنوان پسر خدا در تعمیدش در رود اردن جشن بگیرد. بازتاب این امر را می‌توان در نام متفاوت این جشن در کلیسای شرق مشاهده کرد، یعنی «تئوفانی» که به‌طور خاص، به تجلی جسمانی خدا بر انسان (مانند عیسی به‌عنوان «پسر خدا») اشاره دارد. با تمام این اوصاف، هر دو واقعۀ بازدید مجوسیان و تعمید عیسی از نظر تاریخی توسط تمام کلیساها در شرق و غرب تا به امروز گرامی داشته شده؛ چرا که به تجلی جسمانی عیسای مسیح اشاره دارند. در این روز، واقعۀ تاریخیِ سومی نیز از نظر متن کتاب‌مقدس، گرامی داشته می‌شود: عروسی در قانای جلیل که در فصل دوم انجیل یوحنا از آن یاد شده است. عیسی در آنجا نخستین معجزۀ خود را به انجام رساند و آب را به شراب تبدیل کرد. یوحنا ۲:۱۱ می‌گوید که عیسی در این واقعه، «جلال خویش را آشکار ساخت». گرامیداشت هر سه واقعه را می‌توان در مراسم عبادتی فرقه‌های مختلف مشاهده کرد. با این‌حال، کلیسای کاتولیک رومی از سال ۱۹۵۵ تا کنون، تعمید عیسی را در روزی متفاوت، یعنی ۹ ژانویه جشن می‌گیرد.
با فرا رسیدن اپیفانی یا جشن تجلی در تقویم کلیسایی، ایام کریسمس به پایان می‌رسد. البته این روز در برخی فرقه‌ها نیز، آغازگر ایامی خاص است. در حالت کلی، کلیساهایی که کریسمس و اپیفانی یا تئوفانی را به‌صورت جداگانه جشن می‌گیرند، اپیفانی را اغلب ۱۲ روز بعد از کریسمس در نظر می‌گیرند. بنابراین، در دنیای غرب، چون کریسمس بر اساس تقویم گریگوری در تاریخ ۲۵ دسامبر تعیین شده، جشن تجلی را در ۶ ژانویه برگزار می‌کنند و در دنیای شرق نیز که تاریخ جشن کریسمس در ۷ ژانویه در نظر گرفته شده، جشن تجلی را در ۱۹ ژانویه برگزار می‌کنند. در سال‌های اخیر (یعنی از دهۀ ۱۹۷۰ به بعد)، کلیسای کاتولیک رومی و کلیسای انگلستان جشن تجلی را در یکشنبه‌ای که بین ۲ تا ۷ ژانویه واقع می‌شود، قرار داده‌اند. در نتیجه، این جشن دارای تاریخی متغیر است.
جشن تجلی از دیدگاه فرهنگی در غرب، بسیار کم‌اهمیت‌تر از کریسمس است. یکی از مرسوم‌ترین سنت‌های مربوط به این جشن، برداشتن و جمع‌آوری آذین‌های کریسمس است و خوردن کیک سه پادشاه نیز می‌تواند تجربه‌ای جایگزین این رسم و بسیار لذت‌بخش‌تر از آن باشد. با این‌حال، کلیسای ارتدکس شرق، این روز را به‌عنوان سومین جشن مهم بعد از قیام و پنتیکاست در نظر می‌گیرد. به عبارت دیگر، این جشن، حداقل از نظر مذهبی برای آنان، نسبت به کریسمس از اهمیت بیشتری برخوردار است. در کلیساهای شرق، در روز قبل از جشن تجلی، با جدیت روزه می‌گیرند. آیین‌های عبادی مربوط به این جشن برای آنها شامل «تقدیس آب»، برکت‌دادن خانه‌ها، و به تعلیق درآوردن آداب معمول روزه‌داری هشت روز بعد از ششم (یا نوزدهم) ژانویه می‌شود. تقدیس آب یکی از پدیده‌های فرهنگی محبوب در این کلیساهاست. کشیش در این مراسم، صلیبی را درون نزدیک‌ترین بستر آب فرو کرده یا می‌اندازد. گاهی اعضای آن جماعت نیز به درون آب می‌پرند تا آن صلیب را یافته، به خشکی بیاورند. در روسیه، گاهی سوراخی روی یخ ایجاد می‌کنند تا بتوانند صلیب را درون آب فرو کنند. همچنین در آن روز به‌طور سنتی در آب یخ حمام می‌کنند. جشن تجلی در کلیسای ارتدکس اتیوپی -بسته به نحوۀ تلاقی تقویم‌های گریگوری و اتیوپیایی- در روز نوزدهم یا بیستم ژانویه و همراه با جشن تیمکات برگزار می‌شود. این جشنی است که توسط یونسکو به رسمیت شناخته شده و شامل تقدیس آب و حرکت دسته‌جمعی به همراه «تابُت» مقدس نیز می‌شود. تابُت، الواحی هستند که ظاهراً از روی الواح موسی ساخته شده‌اند.
