در بخشهای پیشین راجع به ماهیت مشاوره، فرایند مشاوره، شفا و مشخصات و خصوصیات یک مشاور تاثیرگذار پرداختیم.
موضوعات مورد گفتوگو:
- هنر شنیدن و همدلی کردن
- مهارتهای گوش دادن
۴. هنر شنیدن و همدلی کردن:
شنیدن:
«کثرت کلام از گناه خالی نمیباشد، اما آنکه لبهایش را ضبط نماید عاقل است.» امثال ۱۹:۱۰
شنوندگان خوب بسیار «فعال» هستند.
ناگفتهها اغلب از چیزهایی که بیان میشوند مهمترند.
شنیداردرمانی به مشاور فرصت میدهد تا:
- به خودش (افکار و احساساتش) «گوش فرا دهد».
- «شتاب» نکند.
- به خودش و روح القدس «گوش بسپارد».
- به افکار و احساسات شخص مقابل «احترام بگذارد» (روجر و بالوین، ۱۹۸۷).
مهارت ها و تکنیک های گوش دادن:
الف. تفسیر کردن
- گفتههای شخص را «تفسیر» میکند.
- فراتر از گفتههای وی را «دربر میگیرد».
- اجازه میدهد تا شخص یک جمله را «دوباره» بیان کند.
- از احساسات و رفتار «قدردانی» میکند.
- ناگفتهها را هم (در صورت لزوم) «بازگو» میکند.
ب. هدف:
- شخص بحران زده را «دعوت کنید» تا عمیقتر، افکار، احساسات و عواطف را مورد بررسی قرار دهد.
- حساس باشید و «هیچکس را وادار به سخن گفتن» در مورد چیزی که آمادگی بیان کردنش را ندارد، نکنید.
- آنچه که شخص درگیر آن است را بهتر «درک کنید»:
- محتوا؛
- احساسات بیان شده؛
- رفتارهای بیان نشده.
ج. بررسی واقعیت:
- برای «روشن شدن و تأکید» بر گفتههای شخص مشاوره گیرنده از او سوالهایی بپرسید (برای مثال: «شنیدم که فلان چیز را گفتی؟ آیا منظورت این بود؟»)؛
- «افکار و نظرات» خود را دربارهی آنچه شخص میگوید بیان کنید؛
- درخواستی برای «انتقاد و پیشنهاد»، که موجب اطمینان از صحت گفتهها میشود را در نظر بگیرید (مانند آینه)؛
- هشیار باشید که «تفسیرهای شخصی» خویش را بر گفتهها نیفزایید؛
- هیچگاه چیزهایی را که ممکن است واقعیت نداشته باشد، «فرض نکنید»؛
- در اشاره به آنچه شنیدید، از عباراتی استفاده کنید که «فاعلش اول شخص مفرد» است: («من درک می کنم که …»)؛
- هرگز تنها به خاطر اینکه سخنی گفته باشید صحبت نکنید (امثال ۲۰:۲۹)؛
- «علاقه و محبت حقیقی» ابراز کنید.
- عباراتی که در جهت اظهار همدلی استفاده میشوند عبارتند از:
- «آنطور که متوجه شدم شما احساس میکنید که … »
- « اگر درست شنیده باشم…»
- « بیشتر احساسی که در حال حاضر میکنید این است که…»
- «میشنوم که میگویید…»
- «الان واقعا برایتان سخت به نظر میرسد که…»
- جملات بالا بیان کنندهی احساسات سطحی مشاور هستند.
د. واکنش مشاور:
- علاقه و محبت واقعی نشان دهید؛
- زمان واکنش نشاندادن اهمیت بسیاری دارد (امثال ۲۳:۱۵)؛
- همه چیز را محرمانه نگاه دارید (امثال ۱۳:۱۱)؛
- از کلمات درست به شیوه درست استفاده کنید (لحن صحبت)؛
- متوجه حالات چهره و رفتارهای خود باشید (عکس العمل هایی که بیان نمی شوند)؛
- ‧ دلواپسیهای خود را کنار بگذارید و روی فرد مشاوره شونده تمرکز کنید؛
- ‧ از اظهارات کلامی یا غیر کلامی جهت عدم تایید یا داوری گفتهها پرهیز کنید؛
- ‧ بدون اینکه به شخص خیره شوید، نگاهش کنید و با دقت در پی یافتن پیغامهایی باشید که وی در حال بیان آنهاست؛
- ‧ آنچه را که در ورای صدای او است، بشنوید؛
- ‧ در زمانهای سکوت و گریه، صبورانه منتظر بمانید؛
- حتی اگر کارهای او غیر قابل چشم پوشی است، باز از خود، پذیرش نشان دهید.
در هنگام پرسیدن سوالات:
- بازجویی نکنید؛
- سوالاتی بکنید که پاسخش بله یا نه نباشد؛
- بدانید برای چه سوال میکنید؛
- پرسشهایتان هدفدار باشند؛
- حتما پرسشهای مناسب مطرح کنید؛
- حتما لحن صدایتان عاری از داوری باشد.
تعمق و تفکر
چه نکات قابل توجهی از مجموعه این چهار درس آموختید؟ چه مطالبی برای شما تازه و جالب بودند؟
در بخش بعدی، شما را به یک چالش عملی، به منظور تمرین و آمادگی در مشاوره، دعوت خواهیم کرد.