در مقالهٔ گذشته نگاه کوتاهی به «حق داشتن وضعیتی مناسب برای زندگی در زندان‌ها» انداختیم. همان‌طور که در شروع این سری از مقالات در خصوص حقوق بشر در زندان‌ها گفته شد، مباحث بسیاری زیر این عنوان قرار می‌گیرند. در این مقاله به موضوع «حق بر سلامتی زندانیان» می‌پردازیم و در هشت مقالهٔ آینده به مباحث مختلف دیگر پیرامون حقوق بشر در زندان خواهیم پرداخت.
قوانین حقوق بشر نسبت به حق بر سلامتی کسانی که از حق آزادی خود محروم هستند چنین می‌گوید:
«دسترسی به بالاترین استانداردهای سلامتی فیزیکی و روانیِ ممکن حقوق بشر محسوب می‌شود. معاینهٔ پزشکی همهٔ زندانیان، به محض ورود آنها به زندان یا بازداشت‌گاه، یکی از پایه‌ای‌ترین الزامات حقوق بشر بین‌الملل است. هرگونه درمان پزشکی لازم باید به‌صورت رایگان ارائه شود. معمولاً زندانیان باید حق درخواست نظر پزشکی دوم را نیز داشته باشند.»
زندانیان و تمام افراد بازداشت شده حق دارند که از بالاترین سطح قابل قبول سلامت جسمی و روانی برخوردار باشند. زندانیان باید دسترسی به خدمات بهداشتی موجود در کشور را داشته باشند. تصمیم‌گیری در مورد سلامت زندانی، باید با توجه به شرایط پزشکی و توسط پزشکان دارای صلاحیت انجام شود.
پزشک زندان، مسئولیت مهمی در حصول اطمینان از صحت استانداردهای بهداشتی دارد. او می‌تواند این کار را با بررسی منظم و توصیه‌های خود به مدیر زندان در مورد مناسب‌بودن غذا، آب، پاکیزگی، بهداشت، گرمایش، روشنایی، تهویه، البسه، تجهیزات خواب و امکانات ورزشی انجام دهد.
هر زندان باید دارای امکانات بهداشتی مناسب و کارکنان پزشکی باشد تا بتواند نیازهای پزشکی متفاوت از جمله مراقبت‌های دندان‌پزشکی و روان‌پزشکی را ارائه کند. زندانیانی که بیمار هستند و نمی‌توانند در زندان معالجه شوند، مثلاً زندانیانی که بیماری روانی دارند، باید به یک بیمارستان غیرنظامی یا بیمارستان ویژهٔ زندان مراجعه داده شوند.
تمام زندانیان باید به دندان‌پزشک متخصص دسترسی داشته باشند. خدمات تشخیص روان‌پزشکی و در صورت لزوم خدمات درمانی آن باید در هر زندان در دسترس باشد. زندانیانی که از اختلالات روانی رنج می‌برند نباید در زندان نگه داشته شوند. آنها باید در اسرع وقت از خدمات سلامت روان بهره‌مند شده و به مراکز مربوطه منتقل گردند.
زندانیانی که از سایر بیماری‌های روحی رنج می‌برند باید تحت درمان پزشکی در مراکز مخصوص قرار گیرند. در طول اقامت در زندان، زندانیانی که از اختلالات روان‌پزشکی و اختلالات روحی و روانی رنج می‌برند باید تحت نظارت یک افسر پزشک دارای صلاحیت باشند. مهم است که حداقل یک پزشک متخصص و واجد شرایط عهده‌دار مراقبت بهداشتی زندانیان باشد.
سطح مراقبت‌های بهداشتی فراهم شده برای زندانیان و بازداشت‌شدگان، باید با سطح مراقبت‌های بهداشتی فراهم شده برای افراد بیرون از زندان برابر باشد. این بدان معناست که اولین مسئولیت مسئولین و کارکنان پزشکی؛ مراقبت درمانی و حفاظت از سلامت همهٔ زندانیان است.
کارکنان پزشکی نباید خود را متعهد به اعمالی کنند یا مجوز به اعمالی دهند که ممکن است اثر سوء بر روی سلامتی زندانیان داشته باشد. همهٔ زندانیان باید امکانات لازم، تمیز و مناسب برای پاسخگویی به نیازهای طبیعی‌شان داشته باشند. آنها باید بتوانند به اندازهٔ کافی به بهداشت خود رسیدگی کرده و ظاهر آراسته‌ای داشته باشند. اگر هوا اجازه دهد، تمام زندانیان باید اجازه داشته باشند که حداقل یک‌ساعت از هوای باز برای ورزش روزانهٔ خود استفاده کنند.
