انجیل لوقا

منتقد شکاک فرانسوی قرن نوزدهم، «ارنست رنان»، توصیفی تحسین برانگیز از انجیل لوقا دارد. او این کتاب را «زیباترین کتاب دنیا» می‌داند. لوقای طبیب که دوستیِ درازمدتی با پولس و مصاحبتی دقیق با دیگر رسولان داشت، تمام مطالبی را که با تحقیق و سند و مدرک جمع‌آوری کرده بود، همچون داروی جان، در دو کتاب خود برای ما به جای گذاشته است. 

هویت نگارنده

بنا بر اعتقاد پدران کلیسا، نویسندهٔ این انجیل «لوقا» می‌باشد. نام او سه بار در عهد جدید آمده است. او جزو شاگردان عیسی نبود، اما همکار پولس رسول به شمار می‌رفت (فلیمون ۲۴).

مطابق نامهٔ پولس رسول به کولسیان (۴: ۱۴)، لوقا به‌عنوان پزشک معرفی شده است. این امر به ما می‌فهماند که وی علاوه بر برخورداری از سوادی بالا، از دقت ویژه‌ای نیز در ثبت وقایع برخوردار بوده است. در واقع، مقدمهٔ انجیل لوقا (۱: ۱– ۴)، می‌تواند از لحاظ معیارهای انسانی، برای کسی که حتی بدون ایمان این متن را می‌خواند، بیانگر این موضوع باشد که نویسنده‌، شخصی است جدی و دقیق.

به‌نظر می‌رسد که لوقا بعد از انجیلش، کتاب اعمال رسولان را به نگارش درآورده است. از این جهت، مطالعهٔ اعمال رسولان بعد از انجیل لوقا بسیار مفید خواهد بود.

مکان نگارش

از بین مکان‌هایی که به نگارش این انجیل شهرت یافته‌اند، اخائیه (یکی از مناطق یونان امروزی)، روم یا قیصریه از شهرت بیشتری برخوردارند.

تاریخ نگارش

زمان نگارش این انجیل عمدتاً کمتر از سال ۷۰ میلادی در نظر گرفته شده است. حتی تا اواخر ۵۰ تا حدود ۶۰ میلادی نیز تخمین زده شده است.

هدف نگارش

هدف لوقا از نوشتن این انجیل این بوده است که تئوفیلوس و سایر دوستان ایماندارش، در تعالیمی که پیشتر یافته بودند، استوار گردند.

این انجیل که خطاب به شخصی به نام تئوفیلوس نگاشته شده است، در ابتدا مشخص می‌کند که با توجه به منابع پیش از خودش نوشته شده است. لذا به‌نظر می‌رسد که انجیل لوقا بعد از اناجیل متی و مرقس نگارش یافته است، اگر چه توجه وی در پرداختن به مدت‌ها پیش از تولد عیسی، نشانگر این است که او ساختار متفاوتی از دو انجیل متی و مرقس را مدنظر داشته است. 

این انجیل در آغاز، به زمان قبل از تولد عیسی می‌پردازد و شرح زندگی مریم، مادر خداوند، را به‌صورتی توضیح می‌دهد که می‌تواند نشانگر آن باشد که به احتمال زیاد با استفاده از گفته‌های شخص بانو مریم، آن قسمت‌ها نوشته شده‌اند. در این انجیل، لوقا سعی می‌کند به‌صورتی کامل و البته منظم به‌ نقل ماجرای زندگی عیسی پیشتر از تولد، حتی به روابط عاطفی و فکری حاکم بر احوالات مادر عیسی نیز بپردازد. همچنین، در جاهایی مثل سرود مریم (۱: ۴۶ – ۵۵)، پیوندهای عمیق پیش از تولد عیسی، فرهنگ و آرزوهای خاندان او در معرض دید ما قرار می‌دهد. در واقع این انجیل ، تنها انجیلی است که وقایع زمینی زندگی مسیح را از قبل از تولد تا صعودش به آسمان، تمام‌و‌کمال توضیح می‌دهد. در این انجیل، ما در خصوص نحوهٔ تولد یوحنای تعمید‌دهنده یا همان یحیی نیز می‌خوانیم. 

لوقا بر جنبهٔ بشری عیسی تأکید دارد. در واقع، او در عین حالی که عیسی را به‌عنوان پسر خدا به خوانندگان خود معرفی می‌کند، به صفت‌هایی مثل مهربانی عیسی نسبت به مستمندان، رنجدیده‌ها و انسان‌های رانده‌شده از جامعه نیز تأکید دارد.

اگر چه مخاطبین حقیقی اناجیل همهٔ انسان‌ها هستند، اما در چارچوب‌های زمانی و فرهنگی، به‌نظر می‌رسد که مخاطب اصلی این انجیل، بیشتر کسانی باشند که تحت تأثیر فرهنگ یونانی بودند. زیرا تمدن یونان، در فرهنگ حکمت، فلسفه، هنر و ادبیات آن دوران تأثیر بسزا و عمیقی گذاشته بود.

سبک نگارش لوقا، در یونانی سبکی است که تسلط نویسنده را بر زبان نشان می‌دهد و واژگان به کار برده شده، غنی و قابل توجه می‌باشند.

این انجیل شبیه دو انجیل متی و مرقس بر امر نجات از طریق صلیب عیسی مسیح تکیه دارد. به کارها و اعمال مسیح می‌پردازد. در این انجیل، غیر یهودیان، زن‌ها، گناهکاران، فقرا و ثروتمندان، و روح القدس و دعا از اهمیت خاص برخوردار هستند.این انجیل نیز مثل انجیل متی، اما به‌نحوی دیگر، به شجره‌نامهٔ عیسی می‌پردازد (فصل سوم). 

در یک تقسیم‌بندی، بخش‌های اصلی این انجیل را می‌توان این‌گونه برشمرد:

1. مقدمه (فصل ۱)؛
2. ولادت یا ظهور عیسی (فصل ۱ و ۲)؛
3. آمادگی عیسی جهت مأموریتش (فصل ۳ و ۴)؛
4. مأموریت عیسی در استان جلیل و نواحی (فصل ۴ تا ۹)؛
5. مأموریت عیسی در اورشلیم و نواحی ( فصل ۹ تا ۱۹)
6. روزهای آخر زندگی عیسی و رنج و مرگ او (فصل ۱۹ تا ۲۳)
7. قیام عیسی از مردگان و صعودش ( فصل ۲۴).