در میان مسیحیان، عقاید مختلفی در خصوص مفهوم غسل تعمید و شیوهٔ اجرای آن وجود دارد. در این سری از مقاله‌ها، خواهیم کوشید مفهوم آن را از عهدجدید بیابیم و بحث کوتاهی نیز دربارهٔ شیوهٔ برگزاری آن ارائه دهیم.
اهمیت تعمید
تعمید در نظر خداوندگارِ ما عیسی مسیح چنان اهمیت داشت که آن را در فرمانش به رسولان که به «مأموریت بزرگ» معروف است، گنجانید. او فرمود: «تمامی قدرت در آسمان و بر زمین به من سپرده شده است. پس بروید و همهٔ قوم‌ها را شاگرد سازید و ایشان را به نام پدر، پسر و روح‌القدس تعمید دهید و به آنان تعلیم دهید که هر آنچه به شما فرمان داده‌ام، به‌جا آورند.» (متی ۲۸:۱۸-۲۰، ترجمهٔ هزارهٔ نو). به این ترتیب، فرمان مسیح شامل سه نکته است: شاگرد ساختن؛ تعمید‌دادن و تعلیم‌دادن. هر سهٔ این نکات به یک اندازه اهمیت دارند. به بیانی دیگر، تعمید‌دادن به‌اندازهٔ شاگرد ساختن و تعلیم‌دادن مهم است.
اما چرا تعمید انقدر مهم است؟ پاسخ آن را در مرقس ۱۶:۱۵-۱۶ می‌یابیم. مسیح پیش از صعودش به آسمان، به رسولان فرمود: «به سرتاسر جهان بروید و خبر خوش را به همهٔ خلایق موعظه کنید. هر که ایمان آوَرَد و تعمید گیرد، نجات خواهد یافت. اما هر که ایمان نیاوَرَد، محکوم خواهد شد.» طبق این آیات، تعمید در فرایند نجات نقش دارد. شرط نجات، همانا ایمان‌آوردن و تعمید‌گرفتن است.
در روز پنطیکاست، وقتی مردم با شنیدن سخنان پطرس رسول، دلریش گشتند و از او پرسیدند که چه باید بکنند، پطرس به ایشان چنین فرمود: «توبه کنید و هر یک از شما به نام عیسی مسیح برای آمرزش گناهان خود تعمید گیرید که عطای روح‌القدس را خواهید یافت.» (اعمال ۲:۳۸)
راه‌حلی که پطرس رسول پیش پای مشتاقان می‌گذارد، شامل دو حکم است: توبه کردن و تعمید گرفتن. تازه در اینجا، تعمید راهی است برای آمرزش گناهان. به این ترتیب، مشاهده می‌کنیم که تعمید اولاً فقط نشانه‌ای ظاهری و بی‌مفهوم نیست، ثانیاً اختیاری نیست؛ زیرا بر اساس معنی روشن این آیات، در فرایند نجات شخص دخیل است.
مفهوم تعمید
مفهوم تعمید را پولس رسول در رسالهٔ خود به رومیان تشریح کرده، می‌فرماید: «آیا نمی‌دانید همهٔ ما که در مسیحْ عیسی تعمید یافتیم، در مرگ او تعمید یافتیم؟ پس با تعمید یافتن در مرگ، با او دفن شدیم تا همان‌گونه که مسیح به‌وسیلهٔ جلال پدر، از مردگان برخیزانیده شد، ما نیز در زندگی نوینی گام برداریم.» (رومیان ۶:۳-۴)
طبق این آیات، تعمید به معنی مردن با مسیح، دفن شدن با او و برخاستن با او برای زندگی نوین می‌باشد. مردن با مسیح و زنده شدن با او در تعمید صورت می‌گیرد، نه در چیز دیگری. پولس رسول همین مفهوم را در جای دیگر نیز مطرح ساخته، می‌فرماید: «و در تعمید، با او مدفون گشتید و با ایمان به قدرت خدا که مسیح را از مردگان برخیزانید، با او زنده شدید.» (کولسیان ۲:۱۲)
در تیتوس ۳:۵ نیز در مورد نقش غسل تعمید در نجات و تولد تازه می‌خوانیم: «ما را نه به‌سبب کارهای نیکویی که کرده بودیم، بلکه از رحمت خویش نجات بخشید، به غسل تولد تازه و نو شدنی که از روح‌القدس است.» طبق نظر پدران کلیسا، این غسل به همان تعمید اشاره دارد.
اما آیه‌ای که به شکلی بسیار روشن و مشخص، به نقش تعمید در نجات اشاره می‌کند، در رسالهٔ اول پطرس ۳:۲۱یافت می‌شود. پطرس رسول به‌هنگام بحث دربارهٔ طوفان نوح و با اشارهٔ به آب‌های این طوفان، می‌فرماید: «و آن آبْ نمونهٔ تعمیدی است که اکنون نیز شما را نجات می‌بخشد، تعمیدی که نه زدودنِ آلودگی تن، بلکه تعهدِ وجدانی پاک است به خدا. این تعمید به‌واسطهٔ رستاخیز عیسی مسیح شما را نجات می‌بخشد.» طبق این آیه، مشاهده می‌کنیم که از تعمید در فرایند نجات نام برده شده و بسیار ضروری است.
آنچه در تمام آیات فوق مشخص است، این است که در هیچ‌یک گفته نشده که تعمید یک نماد یا سمبل ظاهری است، سمبلی بدون هیچ اثری. آنچه مشخص است، این است که تعمید یک نشانهٔ «اثربخش» است، یعنی اینکه خدا چنین مقرر فرموده که فیض نجات‌بخش خود را از طریق این عمل ظاهری به نوایمان منتقل سازد. بهترین توضیح این امر را در شفای نعمان، سردار سوری، مشاهده می‌کنیم. نعمان مبتلا به بَرَص بود. چون نزد الیشع آمد، الیشع به او گفت که هفت بار در رود اردن غسل بگیرد که شفا خواهد یافت. ماجرا را از فصل پنجم کتاب دوم پادشاهان می‌توانید بخوانید. شرط شفای نعمان همانا غسل‌گرفتن در رود اردن بود، نه هیچ راه دیگری. خدا مقرر فرموده بود که شفا را از طریق این عمل سمبلیک یا نمادین به نعمان عطا فرماید. در مسیحیت نیز تعمید همین نقش را دارد. تعمید که عملی است نمادین، وسیلهٔ انتقال فیض نجات‌بخش خدا می‌باشد. نظر پدران کلیسا همواره چنین بوده و امروزه نیز نظر کلیساهای ارتودکس، کاتولیک، انگلیکن، پرزبیتری، لوتری و متودیست همین است.
