در مقالهٔ گذشته نگاه کوتاهی به «حق سلامتی زندانیان» انداختیم. همانطور که در شروع این سری از مقالات در خصوص حقوق بشر در زندانها گفته شد، مباحث بسیاری که در زیر این عنوان قرار میگیرند. در این مقاله به موضوع «تبدیل زندانها به مکانهایی امن» میپردازیم و در هفت مقالهٔ آینده به مباحث مختلف دیگر پیرامون حقوق بشر در زندان خواهیم پرداخت.
قوانین حقوق بشر نسبت به تبدیل زندانها به مکانهایی امن برای کسانی که از حق آزادی خود محروم هستند چنین میگوید:
«استفاده از زور، از جمله سلاح گرم برای جلوگیری از فرار زندانیان، باید تنها زمانی اِعمال شود که راهحلهای دیگر برای جلوگیری از فرار کافی نیستند. بر اساس قوانین حقوق بشر زندانبانان در روابط خود با زندانیان جز در دفاع از خود؛ یا در موارد تلاش برای فرار؛ یا مقاومت فیزیکی فعال یا غیرفعال نسبت به یک دستور مبتنی به قانون یا مقررات، نباید از زور استفاده کنند.»
قوانین حقوق بشر همچنین، رفتار غیرانسانی یا تحقیرآمیز با استناد به هر شرایطی با شخص تحت بازداشت یا حبس را ممنوع کرده است.
ابزار و آلات مختلف برای مهارکردن زندانی نباید برای اِعمال مجازات استفاده شود. از ابزارهایی که برای مهارکردن زندانی به کار میروند مثل دستبند، غلوزنجیر و پیراهن مخصوصی که دست زندانی را در زیر لباس محبوس میکند، نباید بهعنوان تنبیه استفاده کرد.
مهارکردن زندانی تنها باید بهعنوان احتیاط در برابر فرار در حین انتقال استفاده شود، آن هم فقط برای کمترین مدت زمانی. مهار زندانی برای ممانعت از فرار او هنگام انتقال به شرطی مجاز است که قبل از حضور زندانی نزد مقام قضایی یا اداری آلات محدودکننده از بدن او برداشته شود. بنا بر دلایل پزشکی و طبق دستور پزشک نیز استفاده از سایر ابزارهای مهارکنندهٔ بدنی مجاز میباشد.
زندان باید محیطی امن برای همهٔ کسانی باشد که در آن زندگی میکنند. به عبارت دیگر، زندان باید محیطی امن برای زندانیان، کارکنان و ملاقاتکنندگان باشد. هیچکس در زندان نباید از امنیت فیزیکی خود هراس داشته باشد.
در برقراری نظم و انضباط باید با قاطعیت برخورد شود، اما نباید محدودیتی بیش از آنچه برای امنیت زندان و انضباط زندگی جمعی ضروری است مقرر کرد. بهعلاوه، هیچ زندانیای نباید به انجام کاری در زندان گماشته شود که متضمن اختیارات انضباطی باشد. هیچ زندانی نباید در هیچکدام از زمینههای انضباطی استخدام شود. تمام جرایم و مجازاتهای انضباطی باید توسط قانون مشخص شود یا در مقررات قانونی منتشر شود.
قبل از ابلاغ جرم و اتهام وارده و داشتن فرصتی برای ارائهٔ یک دفاع مناسب، هیچ زندانیای نباید مجازات شود. همهٔ مجازاتهای بیرحمانه و غیرانسانی ممنوع هستند، از جمله مجازاتهای بدنی یا قراردادن زندانی در یک سلول تاریک.
مجازات از طریق قراردادن شخصی در ندامتگاه؛ یا در مکان بسته؛ یا کاهشدادن جیرهٔ غذایی او به هیچ عنوان مجاز نیست، مگر آنکه یک افسر پزشک قابلیت این زندانی را برای تحمل چنین فشاری تأیید کرده باشد. زندانیانی که تحت چنین تنبیهاتی قرار دارند باید هر روزه توسط پزشک معاینه شوند و اگر پزشک تغییر و یا توقف تنبیه را بهدلیل سلامتی جسمی و یا روانی زندانی لازم دانست، موظف است توصیههای لازم را در اختیار مدیر زندان قرار دهد.