مقدمه
یکی از ضعیفترین یا حتی مضرترین راهحلها در زمینهٔ خشونت خانگی، این است که به قربانی بگوییم «بهخاطر بچهها تحمل کن». البته در بعضی موارد شاید راهحلی جز این نباشد، اما در کل نباید فراموش کرد که در چنین محیطهایی تنها یک نفر آسیب نمیبیند، بلکه تمامی اهل خانه قربانیان خشونت خانگی هستند. کودکانی که در چنین محیطهایی بزرگ میشوند، آسیبهای فراوانی میبینند. آنها افرادی هستند پر از اضطراب، خشم و ترس که در بیشتر موارد افسردگی را هم تجربه میکنند. پدر یا مادر خشونتگر، تنها خشونت را بر همسر خود اعمال نمیکند، بلکه در خیلی از مواقع بچهها هم قربانی هستند و مورد ضربوشتم قرار میگیرند. این افراد ممکن است خشونتهای دیگری مانند خشونت کلامی، احساسی و حتی خشونت جنسی را نیز تجربه کنند.
پیام
در این ویدیو، گروهی از هنرمندان تئاتر، گوشهای از تأثیرات خشونت خانگی بر فرزندان را به تصویر میکشند.
خشونت خانگی و خطر آسیبهای ناشی از آن بر روی کودک
آمار نشان میدهد که ۲۷۵ میلیون کودک در جهان، خشونت خانگی را تجربه میکنند. در مصاحبهای با فردی که از اضطراب شدید رنج میبرد، در مورد دوران کودکیاش سؤال شد. در جواب گفت: «پدر و مادرم خیلی با هم مشاجره میکردند. پدرم حتی گاهی اوقات مادرم را میزد. از مشاجره و دعوای آنها خیلی اذیت میشدم. زمانی که آنها با هم دعوا میکردند، حواسشان نبود به اینکه من کجا بودم و چکار میکردم.» او با چشمانی اشکبار ادامه داد: «صدای داد و فریاد پدر و مادرم مثل کوبیدن پُتکی بود بر سرم. برای فرار از سر و صدا، خودم را در کمد لباسم پنهان میکردم و محکم گوشهایم را میگرفتم. خیلی از اوقات فکر میکردم که تقصیر من است که آنها با هم دعوا میکنند و بسیار از خودم بدم میآمد.» سپس اضافه کرد: «متأسفانه این اضطراب از همان دوران در وجود من نهادینه شده، اما تصمیم گرفتهام که برای درمان و رهایی از آن اقدام کنم.»
خطری که وجود دارد این است که تأثیر خشونت خانگی بر روی کودکان نادیده گرفته شود. در هر صورت، چه فرزندان خود خشونت را تجربه کنند و چه تنها شاهد خشونت باشند، خشونت خانگی تأثیرات مخربی بر آنها خواهد گذاشت. کودکان در معرض خطر آسیبهای جدی از جمله مشکلات احساسی، رفتاری و عاطفی قرار خواهند گرفت. موارد زیر میتوانند از جملهٔ این آسیبها باشند:
- اضطراب؛
- مشکلات رفتاری در مدرسه؛
- مشکلات در یادگیری درسها؛
- بروز و رشد احساس گناه در کودک و مقصردانستن خود برای دعوای بین پدر و مادر، حتی زمانی که دعوای آنها ربطی به کودک و کودکان در منزل ندارد.
از آنچه که در بالا گفته شد، میتوان نتیجه گرفت که قربانیان خشونت خانگی تنها همسران نمیباشند، بلکه کودکان هم جزو قربانیان خشونت خانگی محسوب میشوند.
چگونه میتوان به کودکان قربانی خشونت خانگی کمک کرد؟
بسیاری از قربانیان خشونت خانگی از رفتارهای فرزندانشان شکایت میکنند. مادری از رفتار دخترش شکایت میکرد که فردی است خشمگین و عجول و با اینکه ۲۵ سال سن دارد، اما مثل دخترهای ۱۲-۱۳ ساله رفتار میکند. زمانی که با آن دختر صحبت شد، گفت: «اگر پدر و مادرم خوب بشوند من و بقیهٔ خواهر و برادرانم هم حالمان خوب خواهد شد. من میدانم که رفتارم بد است، اما شما چه انتظاری دارید؟ من از بچگی در محیطی پر از اضطراب و فشار بزرگ شدهام و ثمرهٔ چنین خانوادهای هستم.»
فرزندان به محیطی آرام و بیدغدغه احتیاج دارند. کمک به پدر و مادری که درگیر خشونت خانگی هستند، باید همراه با کمک به کودک آنها نیز باشد.
حفظ روان فرزندان
۱- برای تداوم رفع خشونت خانگی، نه تنها به قربانی، بلکه به فرد خشونتگر نیز باید کمک شود.
۲- به فرزندان فضا برای صحبتکردن داده و کمک شود تا بتوانند در مورد احساساتشان صحبت کنند. در غیر این صورت، آنها به افرادی تبدیل میشوند که یا تمامی احساسات ناسالم را در خود مخفی کرده و در نهایت گوشهگیر و منزوی میشوند؛ یا اینکه برای فرار از خشونت و فضای پرفشار خانه سعی میکنند وقت خود را در بیرون از خانه سپری کنند. در بسیاری از موارد، این کودکان جذب گروههای بزهکار میشوند.
۳- در حالی که والدین از مشاور یا افراد متخصص کمک میگیرند، فرزندان نیز با یک مشاور یا فردی متخصص در ارتباط باشند. اگر در مدرسهٔ کودک روانشناس یا مشاوری مشغول به کار است، در صورت لزوم از آنها کمک گرفته شود.
۴- برخی از والدین برای رهاییدادن دخترانشان از محیط خشونتزا، آنها را مجبور به ازدواج زودهنگام میکنند. در بسیاری از موارد وضعیت آنها از قبل بدتر میشود. این موضوع میتواند در مورد پسران هم صدق کند. برای رهاییدادن فرزندان از محیط خشونتزا، نباید آنها را مجبور به ازدواج کرد.
حفظ امنیت فرزندان
۱- به فرزندان یاد داده شود که در درگیریها حتی برای کمککردن وارد نشوند.
۲- به فرزندان یاد داده شود که چطور به مکانی امن بروند یا به پلیس خبر داده، شماره تلفن و آدرس منزل را به پلیس بدهند.
۳- به فرزندان یاد داد که چطور کمک خبر کنند.
۴- به فرزندان گوشزد کرد که در هنگام درگیری از رفتن به آشپزخانه خودداری کنند.
۵- یک کپی از احکام دادگاه را به مسئولان مدرسه یا کودکستان فرزندان داد. همچنین، از مسئولان خواسته شود که فرزند را به هیچ عنوان به کسی نسپارند، مگر با هماهنگی قبلی و موافقت شما. برای اینکه کسی خودش را بهجای شما جا نزند، بین خود و مسئولان مدرسه کلمهای رمزی مشخص کنید. همچنین، یک عکس از فرد مهاجم را به مسئولان مدرسه داد.
۶- به کودکان یاد داده شود که در صورت دیدن فرد مهاجم در مدرسه به چه کسی خبر دهند.
۷- از مسئولان مدرسه درخواست شود که آدرس و تلفن شما را به کسی ندهند.
آیا میدانستید؟
هر چقدر هم که فاصلهگرفتن مفید باشد، دورشدن از خشونت خانگی برای جبران آسیب ناشی از مشاهدهٔ آن کافی نیست. تأثیرات و تجربهٔ خشونت خانگی در کودکانی که در چنین خانوادههایی رشد میکنند، اغلب تا بزرگسالی ادامه دارد.
کلام خدا
در کتاب اشعیا باب ۴۲ آیات ۲ تا ۴ آمده است که خداوند میفرماید: «او فریاد نخواهد زد و آوای خویش بلند نخواهد کرد، و صدای خود را در کوچهها نخواهد شنوانید. نی خرد شده را نخواهد شکست، و فتیله کمسو را خاموش نخواهد کرد. او عدالت را در کمال امانت اجرا خواهد نمود؛ سست نخواهد شد و دلسرد نخواهد گشت تا عدل و انصاف را بر زمین برقرار سازد. سواحل دوردست چشمانتظار شریعت اویند.»
این آیات نبوت اشعیا هستند در مورد عیسی مسیح. عیسی مسیح زمانی که بر روی زمین زندگی و خدمت میکرد، با نیهای خردشده و فتیلههای ضعیف بسیاری روبهرو شد، اما بهجای خاموش و له کردن آنها، حیات و زندگی را به ایشان هدیه کرد. کودکان قربانی خشونت خانگی نیز فتیلهها و نیهای خرد شدهای هستند که در دستان بزرگسالان میتوانند خرد و خاموش شوند، اما خداوند از طریق عیسی مسیح پشتیبان این کودکان است و برایشان ارزش بسیاری قائل است.