خدای حاکم بر تاریخ

«آنها بنای خانه را به فرمان خدای اسرائیل و فرمان کوروش و داریوش و اردشیر، پادشاهان پارس، به پایان رساندند.»

عزرا ۶: ۱۴

کتاب عزرا به‌وضوح عملکرد خدا در تاریخ را نمایان می‌سازد. پس از انهدام معبد و کشتار و تبعید یهودیان به سرزمین بابِل، به‌نظر می‌رسید که قوم خدا با از دست دادن کامل استقلال و هویت خود به پایان راه رسیده‌، از لطف و عنایت خدا محروم شده است. اما بسیاری از یهودیان تبعید شده به بابل که در پیروی از رهنمود ارمیا (ارمیا ۲۹: ۵-۷) به فعالیت در جامعۀ محل سکونت خود مشغول شده بودند، با مشاهدۀ برکات خدا متوجه شدند که برنامۀ الهی با قوم یهود به‌هیچ‌وجه پایان نیافته است. مهم‌تر از آن، در نتیجۀ پذیرش مصائب و فجایع وارده و قبول آنها به‌عنوان ارادۀ الهی- و نه اموری خارج از کنترل خدا- تحولی بزرگ در باورهای الهیاتی یهودیان ایجاد شد. زندگی در تبعید سبب شد که یهودیان به خدای خود بسیار جدی‌تر از پیش احترام گذاشته، وارد رابطه‌ای متفاوت با او شوند.

کتاب عزرا، ضمن آنکه جدال روزمرۀ قوم خدا با مخالفین تجدید بنای معبد را به تصویر می‌کشد، حاکمیت خدا بر امور کلی و پیشبرد برنامۀ الهی در طول تاریخ را نیز نمایان می‌سازد. وقایع موجود در این کتاب به دورانی تاریخی در حدود ۱۵۰ سال اشاره می‌کند. در این کتاب، مشاهده می‌شود که روح خدا بسیاری از قوم یهود را بر می‌انگیزد تا هریک از آنها نقشی در تجدید بنای معبد بر عهده بگیرند.از جملهٔ این اشخاص، می‌توان به افراد برجسته‌ای چون عِزرا، نحمیا، زَروبابل و انبیایی چون حَجَّی، زکریا و بسیاری از نام‌های دیگر اشاره کرد! اما کسی که برنامۀ کلی تجدید بنای معبد را از ابتدا تا به انتها بر عهده دارد خود خداوند است که ارادۀ خود را از طریق شاهان پارس به انجام می‌رساند. به همین خاطر، کتاب عزرا سال ۵۳۸ قبل از میلاد که سال به قدرت رسیدن کورش هخامنشی است را تاریخ آغازین خود قرار می‌دهد تا از این طریق، شروع چرخشی اساسی در ادامۀ برنامۀ خدا را اعلام کند.

همچنین، کتاب عزرا ما را دعوت می‌کند که از نقطه‌نظر خدا به زندگی بنگریم تا در دام مشکلات روزمرۀ زندگی گرفتار نشویم. از طریق مطالب این کتاب ما با زیبایی کار خدا در تاریخ روبه‌رو می‌شویم، خدایی که قوم خود را از نو در سرزمین موعود ساکن کرده، به‌تدریج زندگی و باورهای روحانی آنها را سامان می‌بخشد.